Wydawca treści
Obszary Natura 2000
Sieć Natura 2000 obejmuje obszary istotne dla zachowania europejskiego dziedzictwa przyrodniczego. Są to kompleksowe działania na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Celem tego projektu jest zachowanie w możliwie jak najlepszym stanie najcenniejszych przyrodniczo obszarów, na których występują siedliska przyrodnicze bądź gatunki uwzględnione w aktach prawnych UE dotyczących ochrony przyrody.
Podstawę prawną ochrony europejskiej fauny i flory stanowią dwa akty prawne:
- 79/409/EWG w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków, zwanej Dyrektywą Ptasią,uchwalonej 2 kwietnia 1979 r., a zmodyfikowanej dyrektywami: 981/854/EWG, 85/411/EWG, 86/122/EWG, 91/244/EWG i 94/24/EWG
- 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dziko żyjącej fauny i flory,zwanej Dyrektywą Siedliskową, uchwalonej 21 maja 1992 r., zmienionej dyrektywą 97/62/EWG.
Głównym celem Dyrektywy Ptasiej jest utrzymanie (lub dostosowanie) populacji gatunków ptaków na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym. Przy osiąganiu tego celu nakazuje ona uwzględnianie wymagań ekonomicznych i rekreacyjnych. Podstawowym celem Dyrektywy Siedliskowej jest spowodowanie szeregu działań, które przyczynią się do zachowania różnorodności biologicznej poprzez ochronę siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory na europejskim terytorium państw członkowskich.
W zasięgu Nadleśnictwa Bartoszyce znajdują się dwa obszary z sieci Natura 2000 - fragment olbrzymiego obszaru specjalnej ochrony ptaków „Ostoja Warmińska" (PLB280015) oraz mały obszar specjalnej ochrony siedlisk „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika" (PLH280047).
„Ostoja Warmińska" obejmuje swoim zasięgiem północna część nadleśnictwa i została zaproponowana jako obszar Natura 2000 przede wszystkim dla ochrony jednego gatunku - bociana białego, który osiąga tu największą liczebność i największe zagęszczenie w kraju. Jest to jednak również bardzo ważna ostoja dla wielu innych gatunków ptaków, występują tu bowiem aż 93 gatunki ptaków waloryzujące obszary Natura 2000 (w tym 81 gatunków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych). Jest wśród nich 46 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tym 41 gatunków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych. Za najcenniejsze walory awifaunistyczne „Ostoi Warmińskiej" należy uznać:
- najliczniejszą w Polsce lokalną populację bociana białego występującego w liczbie ok. 1000 par, w najwyższym w kraju zagęszczeniu 71 par na 100 km2,
- liczną populację lęgową dwu innych rzadkich w kraju gatunków - orlika krzykliwego i żurawia,
- potwierdzone gniazdowanie dwu skrajnie nielicznych w kraju gatunków: gadożera i łabędzia krzykliwego,
- gniazdowanie innych nielicznych w kraju gatunków: bąka, bociana czarnego, gągoła, bielika, błotniaka łąkowego, puchacza, zielonki, dzięcioła białogrzbietego i wąsatki, możliwe gniazdowanie skrajnie nielicznego w kraju orlika grubodziobego,
- możliwe gniazdowanie kolejnych bardzo rzadkich gatunków: podgorzałki, gęgawy, kani rudej, kani czarnej, rybołowa, kropiatki, puszczyka uralskiego, włochatki, kulika wielkiego, rybitwy białoskrzydłej, dzięcioła trójpalczastego i dzięcioła białoszyjego,
- gniazdowanie lokalnie rzadkich gatunków jak: zausznik, rycyk i dudek, dość liczną populację lęgową takich gatunków waloryzujących jak derkacz, przepiórka i gąsiorek.
„Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika" to obszar jest położony na Równinie Sępopolskiej w okolicy miejscowości Spurgle i Sokolica. W skład obszaru wchodzą dwa osobne torfowiska źródliskowe otoczone użytkami zielonymi.
Jedno znajduje się ok. 1,5 km na wschód od wsi Sokolica i reprezentuje dobrze wykształcony kopułowy typ torfowiska źródliskowego (pow. torfowej kopuły ok. 3,3 ha). Całkowita powierzchnia 11,56 ha. Torfowisko ma kształt wydłużonego wału rozszerzającego się od strony wschodniej w okrągły pagórek. Wysokość kopuły wynosi prawie 2 m od strony południowej, gdzie występuje mineralne pastwisko i ok. 6 m od strony północnej zajętej przez łąki. Duża powierzchnia i wysokość względna sprawiają, że jest to widoczny i bardzo charakterystyczny element krajobrazu. Wrażenie to potęguje jeszcze szuwar trzcinowy na kopule. Torfowisko obecnie dzieli się na dwie enklawy - zachodnia stanowi wydłużony wał i wykazuje cechy przesuszenia, a wschodnia to kopuła kształtu zbliżonego do koła porośnięta szuwarem trzcinowym i otoczona pierścieniem drzew. Na tej właśnie kopule znajduje się wypływ wody gruntowej.
Drugie torfowisko znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie osady Spurgle, a dokładniej leży na południowy wschód od zabudowań. Odległość od opisanego powyżej torfowiska wynosi zaledwie 0,7 km. Zajmuje ono pow. 15,39 ha, z czego większość to torfowisko źródliskowe wiszące, a reszta to łąki zmiennowilgotne. Przylega ono do wzniesienia i reprezentuje głównie typ wiszący. Deniwelacja dochodzi do 15 m, a na grząskim zboczu występują liczne źródła. Torfowisko to porośnięte jest przez specyficzne lasy źródliskowe z udziałem olszy i brzozy. Torfowisko to ma bardzo interesującą stratygrafię z występowaniem pokładów tufu wapiennego i rekordową miąższość utworów źródliskowych - 16 m.
Na torfowisku w pobliżu wsi Spurgle występuje siedlisko: źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4) (Cardamino-Alnetum glutinosae) oraz punktowo petryfikujące źródła z utworami tufowymi (kod 7220). W źródliskowym olesie licznie występują: porzeczka czarna (Ribes nigrum), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus) i chmiel zwyczajny (Humulus lupulus). Występują też płaty szuwaru trzcinowego (Phragmitetum australis), turzycowiska turzycy prosowej (Caricetum paniculatae) oraz źródliskowe zbiorowisko (Cardamine amara- Chrysosplenium alternifolium). Z rzadszych gatunków roślin występują m.in.: kruszczyk błotny (Epipactis palustris), listera jajowata (Listera ovata), jaskier wielki (Ranunculus lingua), bniec czerwony (Melandrium rubrum), trędownik skrzydlaty (Scrophularia umbrosa), rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp. amara) oraz mech żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicinum). Szata roślinna torfowiska źródliskowego w pobliżu wsi Sokolica jest uboższa. Na obrzeżach kopuły liczniej rosną drzewa i krzewy: olsza szara i czarna (Alnus incana, A. glutinosa), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), dziki bez czarny (Sambucus nigra) i wierzba szara (Salix cinerea). Na dzikim bzie czarnym występuje grzyb - ucho bzowe (Hirneola auricula-judae), po raz pierwszy znaleziony w północnej Polsce na tym właśnie obiekcie. Na kopule występuje źródliskowy zbiornik wodny - miejsce wypływu wody gruntowej (pow. ok. 3 m2) otoczony kępami turzycy prosowej (Carex paniculata) przechodzącej dalej w szuwar turzycy błotnej (Carex acutiformis) i szuwar trzcinowy.
W źródliskowym zbiorniku wodnym występuje rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp. amara) oraz mech żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicinum) - gatunki charakterystyczne dla źródliskowych fitocenoz.